De wetenschappelijke wereld heeft de darm lang links laten liggen. En toch kunnen we er niet omheen wanneer we het over de darmmicrobiota hebben! De geheimen van een goede vertering schuilen in een evenwichtige microbiota, een ondoordringbaar darmslijmvlies en een doeltreffend immuunsysteem.
De spijsvertering doet een beroep op meerdere microbiomen die elk hun functie hebben, maar afhankelijk zijn van elkaar:
• In de dunne darm: vertering en bescherming
Het slijmvlies van de dunne darm heeft een totale oppervlakte van zo'n 400 m² en is bekleed met cellen, enterocyten genoemd. Deze cellen zijn gekenmerkt door hun villi, vergelijkbaar met franjes. Op hun beurt zijn deze bedekt met microvilli, heel kleine vlokkige aanhangsels. Deze cellen leven tussen 2 en 6 dagen, en worden heel snel vernieuwd. Het geheel vormt een 'borstelzoom' die de nutriënten snel kan opnemen. Hoe beter de toestand van het slijmvlies, hoe beter de opname van voedingsstoffen.
Een ondoordringbare sluiting gevormd door eiwitten klit de enterocyten aan elkaar. Door deze hechting kunnen de schadelijke stoffen niet in de bloedsomloop terechtkomen. Dit kunnen zowel pathogene kiemen (bacteriën en virussen) als allergenen en toxische stoffen zijn. Een defect in de darmbarrière, eveneens beschermd door het immuunsysteem van de darm (GALT) en de microbiota, heeft dus een duidelijke weerslag op de gezondheid in het algemeen.
Enterocyten en immuuncellen gedijen goed dankzij een aminozuur, glutamine. De behoeften van de cellen kunnen in bepaalde omstandigheden verhoogd zijn: stress, ontsteking, infectie, verkeerde voeding, enz.
• In de dikke darm: heropname van water en productie van voedingsstoffen
De cellen van de dikke darm of het colon (colonocyten) hebben ook een borstelstructuur, die gespecialiseerd is in de opname van water en elektrolyten.
De bacteriële flora (microbiota) van de dikke darm bevat de grootste concentratie van micro-organismen. Sommige bacteriën (lactobacillen en bifidobacteriën) worden ingezet voor de fermentatie of gisting van de complexe koolhydraten en de restvezels. Andere zorgen voor de rotting van de eiwitten. Een verstoord evenwicht tussen deze twee flora's is de oorzaak van opgezette buik en irritatie. De fermentatieflora beperkt bovendien de ontwikkeling van bacteriën die instaan voor de rottingsflora.
Het zenuwstelsel van de darm mag zonder overdrijven ons tweede brein genoemd worden. Het bevat 200 miljoen zenuwcellen, gliacellen en dezelfde neurotransmitters als in onze hersenen, en nog een massa connecties.
De darmneuronen circuleren in de darm en staan in voor de darmmotoriek. 80% is afferent omdat zij de informatie van de darm via de nervus vagus naar de hersenen overbrengen. De microbiota speelt ook een doorslaggevende rol in een vlotte en kwalitatieve uitwisseling tussen darm en hersenen.
Dit zenuwstelsel kan dus vanuit verschillende bronnen verstoord geraken:
Régis Grosdidier, dokter in de geneeskunde.